معرفی رشته و دوره های حمل ونقل دریایی

حمل و نقل دریایی
Maritime Transportation

حمل و نقل دریایی عبارت است از جابجایی افراد، کالاها و … بوسیله قایق، کشتی و دیگر شناورها از طریق دریاها، اقیانوس‌ها، دریاچه‌ها، کانال‌ها و رودخانه‌ها.

کلیه کالاهایی که از طریق دریا حمل می شوند معمولاً دارای حجم و وزن زیادی می باشند. طولانی بودن ‏زمان حمل در اکثر اوقات توجیه چندانی برای مسافر ندارد. از سوی دیگر در برخی از موارد مشخصات جغرافیایی ‏کشور نحوه ورود کالا و مسافر را غیر ممکن می کند چرا که دسترسی به آبهای آزاد در تمام کشورها مقدور نمی باشد. اما با تمام این موارد حمل و نقل دریایی جز مهمترین نوع حمل بوده و درصد بالایی از تجارت جهان از این طریق به مقاصد حمل می رسد.

زمانیکه حمل و نقل دریایی مطرح میشود کشتی های باری که ‏حتی برای حمل کالاهای مختلف با ویژگیهای خاصی تجهیز شده اند به ذهن متبادر می شود. بنادر ، امکانات و تجهیزات تخصصی زیادی توسعه یافته اند تا این نوع حمل و نقل بویژه در زمان تخلیه و بارگیری با اطمینان و سرعت بالا صورت پذیرد.

هنگامی که کشتی حامل کالا وارد بنادر میشوند و برای تخلیه پهلو می گیرند ، مأمورین ‏بهداشت با ورود و بررسی مدارک اجازه ارتباط آن با بندر را صادر خواهند کرد و مامورین گمرک پس از آن دفتر مخصوصی را به فرمانده کشتی ارائه می دهند که خصوصیات کلی کالا و کشتی از ‏قبیل نام، نام فرمانده، تعداد پرسنل ، پرچم ، نوع کشتی ، بنادر مبدا و مقصد ، ‏وزن وتعداد کالایی که باید تخلیه شود، مقدار آذوقه و کالاهای ممنوع الورود  و… را درآن ‏ثبت نماید. سپس انبار کالایی که قرار نیست تخلیه شود، انبار آذوقه و انبار نوشیدنی ها و کالاهای ‏ممنوع الورود، لاک و مهر می شود و فرمانده کشتی و یا نماینده مؤسسه حمل ‏و نقل مربوطه فهرست محمولاتی را که می خواهد تخلیه نماید را در دو نسخه ‏اظهارنامه اجمالی به گمرک اظهار می نماید.

س از صدور مجوز ، عملیات تخلیه ‏آغاز و برای کنترل کالاهای تخلیه شده مشخصات ظاهری بسته ها که ‏تخلیه می شوند در فهرست ها ثبت می گردند که این عمل را تالی گیری می گویند و با ‏مشارکت نماینده گمرک ( بندر ) و موسسات حمل و نقل صورت می پذیرد. گمرک یا ‏بندر مکلف است تا پانزده روز پس از خاتمه تخلیه با مؤسسه کشتیرانی تسویه حساب ‏نمایند و به همین دلیل قبلاً برای هر قلم بارنامه قبض انبار صادر خواهد شد . در گام بعد شرکت حمل با صاحب کالا تسویه حساب نموده، ترخیصیه و قبض انبار را  تحویل می دهند و صاحب کالا با در دست داشتن این مستندات و دیگر اسناد لازم ، اقدام به ترخیص کالا از گمرک می نماید.

حمل دریایی نسبت به سایر روش ها ارزانتر بوده و به همین دلیل صاحبان کالا و شرکت های تجاری ترجیح می دهند کالای خود را از طریق مسیرهای آبی حمل کنند. می توان گفت بیش ترین حجم تجارت و حمل و نقل از طریق دریا و آب های آزاد انجام می شود.

مزیت دیگر حمل کالا با حجم بالا است که از طریق آب های آزاد محموله های سنگین که حدود 200 تا 500 هزار تن را به سهولت می توان با یک کشتی از بندری به بندر دیگر جابه جا کرد.

حمل دریایی ثبات و تشابه نسبی در کرایه های مربوطه است.

منظور از روش حمل کراس استافینگ انتقال کالا از یک کشتی به کشتی دیگر و ادامه مسیر می باشد. از روش کراس استافینگ در شرایط های تحریم و بنادر کوچک استفاده می شود. معمولا کشتی های بزرگ به بنادری که قابلیت پهلو گرفتن آن ها را نداشته باشند وارد نمی شوند، کشتی در یک بندر نزدیک پهلو می گیرد و کالاهای مورد نظر به کشتی های کوچک تخلیه و آنها راهی بندر میشوند و کالاها را تخلیه می کنند. روش کراس استافینگ تنها در واردات کالا صورت نمی گیرد بلکه همین عمل بصورت عکس در صادرات هم صورت می پذیرد. در روش کراس استافینگ حتما یکی از کشتی ها باید دارای جرثقیل جهت تخلیه کالا های مورد نظر باشند و گاهی خطراتی هم در حین جابجایی کالاها را تهدید می کند . اما کشورهایی که درگیر تحریم های شدید بین المللی می باشند بر اساس شرایط خاص از این روش بخصوص برای واردات کالای خود استفاده می کنند.
ترانسشیپ به معنای حمل و نقل کالا به یک بندر واسط می باشد. اگر بارگیری مستقیم کالا از بندر مبدا به بندر مقصد امکانپذیر نباشد از روش حمل دریایی ترانسشیپ استفاده می شود یعنی کالای مورد نظر با کشتی وارد شده و پی از آن در آنجا بار کشتی یا هواپیما دیگر می گردد و روانه مقصد نهایی می شود.
زمانی که حجم کالای مورد انتقال خیلی زیاد باشد و یا محموله بسته بندی خاصی نداشته باشد ، شرکت حمل و نقل  از روش چارترینگ و یا اجاره کامل کشتی استفاده می کند.